E-mail: biuro.senator@interia.pl
Strona główna » Odpowiadamy na Państwa pytania (część 1)
Dzisiaj informacje dotyczące: dziedziczenia, spadku,sytuacji spadkodawcy (co zrobić, jeśli chce, aby dziedziczyli po Nim), czym jest testament – jak go skutecznie sporządzić i jak zabezpieczyć swoje prawa,
czym jest i jak dokonać wydziedziczenia…
zajrzyj do naszego poradnika, jeśli masz pytania – odpowiemy…
Czym jest dziedziczenie?
Dziedziczenie to wejście osoby (spadkobiercy) lub osób (spadkobierców) w sytuacje prawną zmarłego. Dziedziczenie polega na nabyciu zarówno praw, jak i obowiązków majątkowych zmarłej osoby.
Czym jest spadek? (art. 922 § 1 k.c.)
Spadek to ogół praw i obowiązków majątkowych zmarłego. Oznacza to, że nabywając spadek nabywasz nie tylko aktywa zmarłej osoby (np. prawo własności nieruchomości, przedmioty majątkowe) ale także jej obowiązki (np. obowiązek uiszczania opłat za mieszkanie) oraz długi (np. nieopłacone rachunki za mieszkanie).
Pamiętaj jednak, że do spadku wchodzą jedynie prawa i obowiązki majątkowe przysługujące spadkodawcy. Przykładowo, jeżeli zmarły pozostawał w związku małżeńskim i wspólnie z małżonkiem był właścicielem nieruchomości, to po jego śmierci do dziedziczenia przedstawiony zostanie jego udział w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości. Pozostała część w wysokości 1/2 pozostaje w wyłącznej własności małżonka, który dodatkowo odziedziczy część udziału przysługującą małżonkowi.
Rodzaje dziedziczenia (art. 926 k.c.):
Wyróżniamy dwa rodzaje dziedziczenia:
ustawowe – spadek po zmarłym dziedziczą jego krewni według kolejności ustalonej w przepisach kodeksu cywilnego.
testamentowe – spadek po zmarłym dziedziczą osoby powołane przez spadkodawcę w wysokości przez niego ustalonych.
Kto i w jakiej kolejności dziedziczy ustawowo?
W pierwszej kolejności do spadku powołane są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w częściach równych, jednakże część przypadająca małżonkowi zmarłego nie może być niż ¼. Musisz jednak pamiętać, że dziedziczeniu podlega wyłącznie spadek po zmarłym, a co za tym idzie, wyłącznie prawa i obowiązki przysługujące mu w jego części. Przykładowo, jeżeli zmarły pozostawił po sobie małżonka i dwoje dzieci, to do dziedziczenia przedstawiony zostanie wyłącznie udział zmarłego małżonka wynoszący ½ w majątku wspólnym. Pozostały udział będzie wyłączną własnością żyjącego małżonka, natomiast z przedstawionego do dziedziczenia udziału w wysokości ½ wszyscy otrzymają po 1/3 spadku. Jeżeli jednak zmarły pozostawiłby małżonka i czworo dzieci, to małżonek odziedziczy ¼ z udziału zmarłego małżonka, zaś dzieci pozostałe ¾ z tego udziału w równych częściach. (art. 931 § 1 k.c.)
Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożywa otwarcia spadku, jego udział przypada jego dzieciom w częściach równych. Przykładowo: jeżeli w momencie śmierci spadkodawcy jego dzieci nie żyją, ale żyją jego wnuki, to do dziedziczenia zostaną powołani jego wnuki w miejsce swoich rodziców. (art. 931 § 2 k.c.)
Jeżeli zmarły nie pozostawił dzieci, do spadku zostają powołani jego małżonek oraz jego rodzice. Udział każdego z rodziców, który dziedziczy wraz z małżonkiem, wynosi ¼ spadku. Rodzice przejmują cały spadek jeżeli zmarły nie pozostawił ani dzieci, ani małżonka. (art. 932 § 1 k.c.)
W przypadku, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, to w jego miejsce do spadku powołane zostanie rodzeństwo spadkodawcy, które dziedziczy część przypadającą rodzicowi w częściach równych. (art. 932 § 3 k.c.)
Jeżeli zmarły nie miał w chwili śmierci ani małżonka, ani zstępnych (dzieci i wnuków), ani rodziców, ani rodzeństwa, ani zstępnych (dzieci i wnuków) rodzeństwa, to do spadku powołani zostają dziadkowie spadkodawcy. Jeżeli natomiast, któreś z dziadków nie dożyje otwarcia spadku, to udział spadkowy przypada jego zstępnym (dalszym krewnym spadkodawcy). Jeżeli zaś któreś z dziadków nie posiadało potomstwa, to udział tej osoby przypada pozostałym dziadkom. (art. 934 k.c.)
Jeżeli zmarły nie miał żadnych krewnych, spadek przypada gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu. Jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu. (art. 935 k.c.)
Czy nabywam długi spadkowe bez ograniczeń? (art. 1012 k.c.)
Spadek możesz nabyć:
wprost – wtedy odpowiadasz za zobowiązania spadkodawcy w pełnej ich wysokości, całym swoim majątkiem, niezależnie od tego ile wynosi rzeczywista wartość przedmiotów majątkowych zmarłego,
z dobrodziejstwem inwentarza – w takim przypadku twoja odpowiedzialność za długi spadkodawcy ograniczona jest do wartości aktywów spadku. Przykładowo, jeżeli odziedziczysz nieruchomość o wartości 100 000 zł i długi na 150 000 zł, twoja odpowiedzialność ograniczona będzie do wartości nieruchomości, tj. do 100 000 zł.
Na złożenie oświadczenia o sposobie nabycia spadku masz 6 miesięcy od powołania Cię do spadku. Jeżeli nie złożysz oświadczenia w terminie, to spadek nabywasz z dobrodziejstwem inwentarza. (art. 1015 k.c.)
Kiedy nabywam spadek?
Nabycie spadku następuje w chwili śmierci spadkodawcy, niezależnie od tego czy dopełnisz formalności związanych ze stwierdzeniem nabycia spadku. (art. 924 k.c., art. 925 k.c.)
Jak załatwić formalności związane z nabyciem spadku? (art. 1025 § 1 k.c.)
Stwierdzenie nabycia spadku możesz uzyskać:
u notariusza, który sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. W tym celu umów wizytę w pobliskiej kancelarii notarialnej i udaj się na spotkanie ze wszystkimi znanymi spadkobiercami. Na wizytę zabierz ze sobą skrócony odpis zgonu spadkodawcy oraz skrócone odpisy aktów urodzenia spadkobierców. Koszty notarialne powinny oscylować w okolicy 150 zł, lub
w sądzie, który wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. W tym celu złóż do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. We wniosku podaj swoje dane, dane zmarłego, datę śmierci oraz wskaż wszystkich znanych ci spadkobierców i ich dane. Do wniosku będziesz musiał dołączyć skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz skrócone odpisy aktów urodzenia spadkobierców. Jeżeli Urząd Stanu Cywilnego odmówi wydania ci odpisów aktów urodzenia pozostałych spadkobierców, złóż wniosek bez nich, sąd nałoży na ciebie obowiązek ich przedłożenia, dzięki czemu pokazując w urzędzie stanu cywilnego dokument z sądu zostaną wydane ci akty pozostałych spadkobierców. Opłata od wniosku wynosi 100 zł.
Czy muszę nabyć spadek? (art. 1015 k.c.)
Nie, możesz odrzucić spadek. Nie musisz przy tym podawać żadnej przyczyny. Pamiętaj jednak, że na odrzucenie spadku masz określony termin 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedziałeś się o powołaniu do spadku. Oświadczenie o odrzuceniu spadku możesz złożyć przed notariuszem lub przed sądem.
Co się dzieję z odrzuconym spadkiem? (art. 1020 k.c.)
Spadek odrzucony przez spadkobiercę przechodzi na kolejnych spadkobierców zmarłego, którzy mogą spadek przyjąć lub odrzucić. Jako przykład można tu wskazać sytuacje, w której spadek po zmarłym ojcu zostaje odrzucony przez jego córkę, mającą małoletnie dziecko. W takim wypadku spadek przechodzi na małoletnie dziecko, które działając przez swojego opiekuna ustawowego (rodzica) może przyjąć spadek, lub za zgodą sądu spadek odrzucić.
Ostatnim spadkobiercą, który nie może odrzucić spadku jest gmina.
Czy mogę odrzucić spadek w imieniu małoletniego dziecka? (art. 101 § 3 k.r.o. w zw. art. 156 k.r.o.)
Tak, możesz odrzucić spadek w imieniu małoletniego dziecka. Musisz jednak pamiętać, że odrzucenie spadku stanowi czynność przekraczającą zakres zwykłego zarządu. Dlatego w takim wypadku musisz najpierw uzyskać zgodę sądu na odrzucenie spadku. W tym celu należy złożyć do Sądu Rejonowego Wydziału Rodzinnego i Nieletnich, właściwego dla miejsca zamieszkania małoletniego dziecka, wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku. Do wniosku załącz akt urodzenia małoletniego dziecka, potwierdzenie odrzucenia spadku przez rodzica oraz odpis aktu zgonu spadkodawcy. Wniosek podlega opłacie w wysokości 100 zł.
Jaki jest termin na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego?
Termin na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka wynosi 6 miesięcy i liczony jest, w zależności od sytuacji, albo od dnia, w którym małoletni został powołany do spadku, albo od dnia, w którym rodzic odrzucił spadek. Pamiętaj jednak, żeby w tym terminie uzyskać zgodę sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Przekroczenie powyższego terminu będzie skutkować nabyciem przez małoletniego spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Warto podkreślić, że termin przewidziany w art. 1015 § 1 k.c. (6 miesięcy) nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął.
Jak sprawdzić czy w spadku jest majątek, czy same długi? (art. 10311 k.c.)
Przed przyjęciem spadku możesz wnieść o sporządzenie spisu inwentarza. Z wnioskiem możesz zwrócić się do sądu właściwego ze względu na ostatnie miejsce zmarłego lub do komornika. Musisz jednak uprawdopodobnić, że jesteś spadkobiercą zmarłego. W tym celu do wniosku załącz skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy oraz swój skrócony odpis aktu urodzenia. Opłata od wniosku wynosi 100 zł w przypadku zwrócenia się do sądu lub 400 zł w przypadku wystąpienia z wnioskiem bezpośrednio do komornika.
Komornik sporządzi spis, w którym wskaże przedmioty majątkowe należące do zmarłego i określi ich wartość oraz długi spadkodawcy z określeniem ich wysokości.
W drugiej części (jutro) omówimy m. in. sytuację spadkodawcy – co zrobić, jeśli chcesz, aby dziedziczyli po Tobie, spadkobiercy ustawowi, czym jest testament – jak go skutecznie sporządzić i jak zabezpieczyć swoje prawa, czym jest i jak dokonać wydziedziczenia…